โรคเบาหวานคืออะไร ?
หากจะพูดโดยสรุปย่อแบบสั้นๆ หมอขอสรุปว่า เบาหวาน คือ
โรคที่น้ำตาลในเส้นเลือดสูงกว่าคนปกติ ทำให้เกิดปัญหากับเส้นเลือดเป็นหลักครับ
โดยปกติน้ำตาลในร่างกายที่เรากินเข้าไปนั้น จะดูดซึมเข้าสู่เส้นเลือด
แล้วน้ำตาลนั้นกระจายออกจาก “เส้นเลือด” ไปสู่ “เนื้อเยื่อต่างๆ” ในปริมาณที่เหมาะสม
แต่เบาหวานนั้นผิดแปลกตรงที่ น้ำตาลดันมาอยู่ในเส้นเลือดเยอะกว่าปกติเพราะกระจาย
ไปสู่เนื้อเยื่อไม่ได้ครับ จึงเกิด “ปัญหาต่อเส้นเลือด” ตามมา
โรคเบาหวาน (ฉบับเต็ม)
หมอขอเล่าแบบย้อนยุคไปยาวๆเลยครับ เราไม่ได้พึ่งรู้จักเบาหวานนะครับ มนุษย์เรานั้นรู้จักกลุ่มอาการแปลกๆนี้ตั้งแต่สมัย 2000 กว่าปีก่อนแล้ว โดยมีการบันทึกไว้ว่า มีคนป่วยด้วยอาการคล้ายๆกัน คือ ปัสสาวะเยอะมาก กินน้ำก็เยอะ ผอมลงๆ แต่ก็ยังคงไม่เข้าใจอยู่ดีว่ามันคืออะไร
เลยตั้งชื่อตามสิ่งที่ตาเห็นว่า Diabetes ซึ่งแปลเป็นไทยว่า “กระแสที่ไหลทะลุ” เพราะพอกินน้ำปุ๊ป ก็ฉี่ปั๊ป เลยได้ชื่อโรคนี้มา
ในเวลาต่อมาไม่นาน มีการนำน้ำปัสสาวะไปตรวจวิเคราะห์ เยอะแยะ แต่ก็มาลงท้ายด้วย “การชิม” ปรากฏว่า น้ำปัสสาวะของคนเป็นโรคนี้นั้น มีรสหวาน เลยเติมชื่อต่อว่า Mellitus ซึ่งแปลว่ามีรสหวานคล้ายน้ำผึ้ง และเราก็ใช้ชื่อนี้มาถึงปัจจุบันว่า Diabetes Mellitus (DM)
พอการแพทย์ไทยรู้จักโรคนี้ จึงแปล Diabetes Mellitus ว่า “เบาหวาน” หรือ ฉี่หวานนั่นเองครับ
มนุษย์โลก งง กับโรคนี้มาเรื่อยๆครับ รู้เพียงแต่ว่าโรคนี้ เกิดจาก น้ำตาลในเลือดสูง เกิดกลไกคล้ายๆกาลักน้ำ ยิ่งน้ำตาลสูง ยิ่งทำให้ปัสสาวะเยอะ ยิ่งผอม ยิ่งเหนื่อย ยิ่งเพลีย
ผ่านไป 1900 ปี ช่วงนี้ความก้าวหน้าทางการแพทย์ เดินทางไปไกลและเร็วมาก
ปี ค.ศ. 1921 แพทย์ชาวอเมริกา สามารถสกัด สารบางอย่าง ที่สร้างจาก ตับอ่อน ของสุนัขตัวหนึ่ง และ เอาสารนี้ไปฉีดใส่สุนัขอีกตัวที่มีอาการเบาหวาน พบว่า สุนัขตัวที่ได้รับการฉีดสารนี้ อาการดีขึ้น
สารนั้นได้รับการตั้งชื่อว่า Insulin (อินซูลิน) และแพทย์ท่านนั้นได้รับ รางวัลโนเบลสรีรวิทยา
นับจากนั้นการแพทย์เรื่องเบาหวาน ได้รับการพัฒนาแบบก้าวกระโดดใน 100 ปีที่ผ่านมานี้
หมอสรุปแบบสวยๆ ว่า “อินซูลิน” นั้นทำหน้าที่หลักในการ “กระจายน้ำตาลออกจากเส้นเลือด” ไปสู่ “เนื้อเยื่อ” นั่นเองครับ เมื่ออินซูลินทำหน้าที่ได้ไม่เต็มที่ หรือ ร่างกายผลิตอินซูลินไม่ได้ น้ำตาลนั้นเลยค้างอยู่ในเส้นเลือดเยอะกว่าปกติ และเกิดปัญหาต่อเส้นเลือดตามมาครับ
ชนิดของเบาหวาน
ตามที่หมอเล่ามาครับ เบาหวานเกิดจาก ความผิดปกติในการทำงานของอินซูลิน แต่ในปัจจุบันเราแบ่งเบาหวานออกเป็นสามชนิด แต่ในอนาคตอาจจะแบ่งชนิดเยอะขึ้นกว่าเดิมครับ
- เบาหวานชนิดที่ 1 คือ ไม่สามารถสร้างอินซูลินได้เลย (Insulin dependent diabetes mellitus, IDDM) กลุ่มนี้ต้องพึ่งพาการฉีดอินซูลินอย่างเดียวครับ กลไกการเกิดไม่ทราบแน่ชัด แต่ที่แน่ๆคือ ตับอ่อนไม่สร้างอินซูลินเลย ยังไงก็ไม่สร้าง กลุ่มนี้เราจะเริ่มพบในคนอายุน้อยๆครับ
- เบาหวานชนิดที่ 2 คือ สร้างอินซูลินได้แต่ทำงานได้ไม่เต็มที่ (Non-insulin dependent diabetes mellitus, NIDDM) กลุ่มนี้เกิดจากการ ดื้ออินซูลินเป็นหลักครับ ซึ่งมักเกิดในคนที่อายุเยอะมากขึ้น และมีภาวะอ้วนกระตุ้นครับ
- เบาหวานชนิดที่ 3 คือ เบาหวานตอนตั้งครรภ์ (Gestational diabetes mellitus) ซึ่งกลไกในกลุ่มนี้เกิดจากฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงตอนตั้งครรภ์เป็นหลักครับ
หมอขอสรุปอย่างง่ายๆเลยครับว่า เบาหวาน คือ โรคที่น้ำตาลในเส้นเลือดสูงเกินปกติ ซึ่งเกิดคู่กับสิ่งมีชีวิตอย่างเราๆมานานแล้ว
กลไกง่ายๆคือ น้ำตาลนั้นไม่สามารถกระจายออกไปสู่เนื้อเยื่อต่างๆได้อย่างเพียงพอ เพราะ การทำงานของอินซูลินผิดแปลกไป ทั้งสร้างไม่ได้ สร้างไม่พอ และเนื้อเยื่อดื้อต่ออินซูลิน
